Ερωτήσεις και Απαντήσεις για το αστροκύττωμα
• Γενικά
• Από που προήλθε το αστροκύττωμά μου; Πρέπει να κάνουν και άλλα μέλη της οικογένειάς μου εξετάσεις;
• Τι συμπτώματα μπορεί να έχω;
• Ποιές εξετάσεις πρέπει να κάνω;
• Πως αντιμετωπίζονται τα αστροκυττώματα;
• Τι πρέπει να κάνω μετά τη θεραπεία;
• Τι πρέπει να κάνω αν το αστροκύττωμά μου επανεμφανιστεί;
• Γενικά
Τα αστροκυττώματα (πχ. γλοιοβλάστωμα, αστροκύττωμα χαμηλής κακοήθειας κλπ.) ανήκουν στους πρωτοπαθείς όγκους εγκεφάλου και ανήκουν στην κατηγορία των γλοιωμάτων. Τα αστροκυττώματα παίρνουν το όνομά τους από τα κύτταρα από τα οποία προέρχονται, δηλαδή τα αστροκύτταρα, που αποτελούν στηρικτικά κύτταρα του εγκεφάλου. Υπάρχουν διάφορες μορφές αστροκυττωμάτων. Μερικά αναπτύσσονται αργά ενώ άλλα πολύ γρηγορότερα. Μερικές φορές ένα βραδέως
αναπτυσσόμενο αστροκύττωμα μπορεί να εξελιχτεί σε ταχέως αναπτυσσόμενο.
• Από που προήλθε το αστροκύττωμά μου; Πρέπει να κάνουν και άλλα μέλη της οικογένειάς μου εξετάσεις;
Η αιτιολογία είναι άγνωστη, ενώ σαφής κληρονομική διάθεση δεν έχει
παρατηρηθεί. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας δε χρήζουν ελέγχου.
• Τι συμπτώματα μπορεί να έχω;
Τα συμπτώματα ποικίλουν, ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του όγκου, ενώ μερικοί ασθενείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί και ο όγκος να ανακαλύφθηκε στα πλαίσια ελέγχου για άλλο λόγο (πχ. τραύμα).Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι τα εξής:
➢ Κεφαλαλγία (πονοκέφαλος). Είναι το πιο συχνό σύμπτωμα. Μερικές φορές είναι
χειρότερος τη νύχτα ή το πρωί όταν ο ασθενής ξυπνά.
➢ Επιληπτικές κρίσεις
➢ Διαταραχές μνήμης
➢ Αδυναμία άνω ή κάτω άκρων
➢ Διαταραχές όρασης
➢ Διαταραχές ομιλίας
➢ Αλλαγή συμπεριφοράς
Φυσικά, όλα τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν και σε
πληθώρα άλλων παθήσεων. Ο γιατρός σας θα σας κατευθύνει ως προς το σωστό διαγνωστικό έλεγχο.
• Ποιές εξετάσεις πρέπει να κάνω;
Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει διάφορες εξετάσεις. Οι συνηθέστερες είναι ή αξονική και η μαγνητική τομογραφία ( CT & MRI) εγκεφάλου, μπορεί όμως να χρειαστούν εξειδικευμένες ακολουθίες οι οποίες να ελέγχουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου (πχ. λειτουργική MRI, δεσμιδογραφία, φασματοσκοπία κλπ.) οι οποίες συνήθως δε γίνονται στα πλαίσια των εξετάσεων ρουτίνας. Οι εξετάσεις αυτές είναι εξειδικευμένες και η αξιολόγησή τους απαιτεί τη συμμετοχή έμπειρου νευροακτινολόγου.
Σε μερικές περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η χειρουργική εκτομή του όγκου ή προ της χειρουργικής εκτομής, θα χρειαστεί η διενέργεια βιοψίας, προκειμένω να ληφθεί ιστός ώστε να μπεί η τελική διάγνωση και να ταυτοποιηθεί το μοριακό προφίλ του όγκου. Η βιοψία συνήθως διενεργείται στερεοτακτικά.
• Πως αντιμετωπίζονται τα αστροκυττώματα;
Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει το συνδυασμό Χειρουργείου, Ακτινοθεραπείας και Χημειοθεραπείας:
➢ Χειρουργείο: Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, ο νευροχειρουργός προσπαθεί να αφαιρέσει όλο ή τουλάχιστον όσο περισσότερο όγκο γίνεται. Σε μερικά ήδη αστροκυττωμάτων, όπως για παράδειγμα στο πιλοκυτταρικό αστροκύττωμα, η ολική αφαίρεση του όγκου οδηγεί στην ίαση. Σε άλλες περιπτώσεις το χειρουργείο ίσως να μήν καταφέρει να θεραπεύσει τον ασθενή πλήρως, συχνά όμως επιτυγχάνεται βελτίωση των συμπτωμάτων και της πρόγνωσης του ασθενούς.
➢ Ακτινοθεραπεία: Η ακτινοθεραπεία συχνά ακολουθεί τη χειρουργική επέμβαση σαν συμπληρωματική θεραπεία και στόχο έχει να εξαλείψει τα εναπομείναντα κακοήθη κύτταρα. Σε ασθενείς που κρίνονται ανεγχείρητοι χρησιμοποιείται ως η κύρια ριζική θεραπεία. Συνδυάζεται ταυτόχρονα και διαδοχικά σε ορισμένες περιπτώσεις με χημειοθεραπεία.
➢ Χημειοθεραπεία: Μερικές φορές χρειάζεται η λήψη χημειοθεραπευτικών
φαρμάκων. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για μια μορφή «ήπιας» χημειοθεραπείας, με μορφή χαπιών απο το στόμα. Συνδυάζεται ταυτόχρονα και διαδοχικά σε ορισμένες περιπτώσεις με την Ακτινοθεραπεία
➢ Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική: Έχει ένδειξη σε ασθενείς με τοπική υποτροπή της νόσου που χρήζουν επανακτινοβόλησης, οι οποίοι έχουν ακτινοβοληθεί στο παρελθόν. Επίσης ενδείκνυται σε ασθενείς σε πιλοκυτταρικό αστροκύττωμα grade I, που δεν είναι δυνατή ή κρίνεται υψηλού κινδύνου, η χειρουργική εκτομή.
• Τι πρέπει να κάνω μετά τη θεραπεία;
Μετά τη θεραπεία ο ασθενής θα πρέπει να ελέγχεται με μαγνητική τομογραφία ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το χρονικό διάστημα ανάμεσα στις εξετάσεις ποικίλει, ανάλογα με τον τύπο του όγκου.
• Τι πρέπει να κάνω αν το αστροκύττωμά μου επανεμφανιστεί;
Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν το συνδυασμό χειρουργείου, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Τι είναι το καταλληλότερο σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφασίζεται στα πλαίσια του νευρο-ογκολογικού συμβουλίου στα πλαίσια της “θεραπείας δεύτερης γραμμής”.
• Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω;
Οι βασική αρχή της χειρουργικής ογκολογίας είναι η αφαίρεση ολόκληρου ή όσο το δυνατόν περισσότερου όγκου με ασφαλή τρόπο, δηλαδή χωρίς να προκληθεί βλάβη στον ασθενή. Αυτό απαιτεί τη συνεργασία επιστημόνων εξειδικευμένων στη νευροογκολογία (νευροχειρουργός, νευροψυχολόγος, νευροακτινολόγος, νευροακτινοθεραπευτής κλπ.) ώστε με τον συνδυασμό όλων των απεικονιστικών μέσων και όλων των θεραπειών, να επιτευχθεί το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα με τις λιγότερες παρενέργειες. Ιδανικά, οι αποφάσεις λαμβάνονται στα πλαίσια του διεπιστημονικού νευροογκολογικού συμβουλίου.
Εικόνα 1
Εικόνα 2
Εικόνα 3
Εικόνα 4
Εικόνα 1 και 2:
Πλάνο Ακτινοθεραπείας του εγκεφάλου ασθενούς με αστροκύττωμα βαθμού ΙΙΙ. Με γαλάζιο σημειώνεται η περιοχή ακτινοβόλησης, ενώ διακρίνονται σχεδιασμένες οι ευαίσθητες δομές (οπτικά νεύρα, οπτικό χίασμα και στέλεχος του εγκεφάλου). Με διακεκομμένη γαλάζια γραμμή διακρίνεται η ισοδοσική γραμμή των 54Gy που είναι και η μέγιστη δόση ανοχής των ευαίσθητων δομών.
Εικόνα 3:
Εκτέλεση του πλάνου Ακτινοθεραπείας του εγκεφάλου ασθενούς με αστροκύττωμα βαθμού ΙΙΙ. Διακρίνονται όλες οι δέσμες ακτινοβολίας που ερχόμενες από διαφορετικές κατευθύνσεις, συγκλείνουν στην βλάβη-στόχο (γαλάζια περιοχή).
Εικόνα 4:
Προεγχειρητική χαρτογράφηση του εγκεφάλου ασθενούς με
αστροκύττωμα βαθμού ΙΙΙ. (προσωπικό αρχείο νευροχειρουργού Π. Σταυρινού).