ΑΝΑΤΟΜΙΑ:
Ο εγκέφαλος αποτελείται από νευρώνες (νευρικά κύτταρα) και νευρογλοία (υποστηρικτικά κύτταρα). Ο εγκέφαλος αποτελείται από φαιά και λευκή ουσία. Η φαιά ουσία αποτελείται κυρίως από τα κυτταρικά σώματα των νεύρων και είναι συγκεντρωμένη στον εγκεφαλικό φλοιό, στους πυρήνες και στα βασικά γάγγλια. Η λευκή ουσία αποτελείται από τους νευρίτες, οι οποίοι σχηματίζουν οδούς που συνδέουν τμήματα του εγκεφάλου μεταξύ τους και με τον νωτιαίο μυελό.
Τα κύρια τμήματα του εγκεφάλου είναι:
Ο εγκεφαλικός φλοιός είναι το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου και αποτελείται από δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, Διαιρούνται σε τέσσερις λοβούς:
• τον μετωπιαίο λοβό, που ελέγχει το συνειδητό, το συναίσθημα, την κινητικότητα και την έκφραση του λόγου
• τον βρεγματικό λοβό, που ελέγχει τις αισθήσεις της αφής, όπως την πίεση, τον πόνο και την θερμοκρασία.
Επίσης, ελέγχει τμήματικά τον λόγο, τον οπτικό προσανατολισμό στον χώρο, την ικανότητα υπολογισμού.
• τον κροταφικό λοβό, που ελέγχει την μνήμη, ειδικές αισθήσεις όπως η ακοή, και η ικανότητα κατανόησης προφορικών ή γραπτών λέξεων
• τον ινιακό λοβό, που ελέγχει την όραση
Η παρεγκεφαλίδα βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου κάτω από τον ινιακό λοβό του εγκεφάλου. Είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό και την ισορροπία και τον έλέγχου των λειτουργιών στην ίδια πλευρά του σώματος.
Το εγκεφαλικό στέλεχος (προμήκης μυελός, γέφυρα και μεσεγκέφαλος). Αυτό είναι το τμήμα του εγκεφάλου που συνδέεται με το νωτιαίο μυελό. Ελέγχει ακούσιες λειτουργίες απαραίτητες για τη ζωή, όπως την λειτουργία της καρδιάς και της αναπνοής. Μηνύματα για τις λειτουργίες που ελέγχονται από τον εγκέφαλο και την παρεγκεφαλίδα, ταξιδεύουν μέσω του εγκεφαλικού στελέχους στο υπόλοιπο σώμα.
Οι μήνιγγες: Αυτές είναι οι μεμβράνες που περιβάλλουν και προστατεύουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Υπάρχουν τρία στρώματα μηνίγγων, που ονομάζονται: σκληρή μήνιγγα (εξωτερικά), αραχνοειδής μήνιγγα (μεσαία) και χοριοειδής μήνιγγα (εσωτερικά). Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) παράγεται στο κέντρο του εγκεφάλου, στις πλευρικές κοιλίες και κυκλοφορεί γύρω από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό μεταξύ της αραχνοειδούς και της χοριοειδούς μήνιγγας.
Οι κοιλίες του εγκεφάλου είναι η πρώτη και η δεύτερη πλάγια κοιλία, οι οποίες βρίσκονται στα εγκεφαλικά ημισφαίρια, η τρίτη κοιλία του διεγκεφάλου και η τέταρτη κοιλία, οπισθίως του προμήκη μυελού και της γέφυρας. Η πρώτη και η δεύτερη επικοινωνούν με την τρίτη διαμέσου των διακοιλιακών τρημάτων, η τρίτη με την τέταρτη διαμέσου του υδραγωγού του Sylvius, η τέταρτη με τον υπαραχνοειδή χώρο διαμέσου των δύο τρημάτων του Luschka και του τμήματος Magendie. Οι κοιλίες είναι γεμάτες με εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο σχηματίζεται από τα χοριοειδή πλέγματα στα τοιχώματα και τις οροφές των κοιλιών.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ:
O εγκέφαλος είναι το πρωτεύον κέντρο ρύθμισης και συντονισμού των δραστηριοτήτων του οργανισμού. Τα αισθητικά ερεθίσματα λαμβάνονται διαμέσου κεντρομόλων νεύρων και καταχωρούνται ως αισθήσεις, που είναι η βάση της αντίληψης. Αποτελεί την έδρα της συνείδησης, της σκέψης, της μνήμης, της λογικής, της κρίσης και του συναισθήματος. Τα κινητικά ερεθίσματα μεταβιβάζονται διαμέσου φυγόκεντρων νεύρων στους μυς και τους αδένες, εκλύοντας τις δραστηριότητες. Μέσω αντανακλαστικών κέντρων διατηρείται ο αυτόματος έλεγχος των δραστηριοτήτων του σώματος. Τα πιο κύρια αντανακλαστικά κέντρα είναι το καρδιακό, το αγγειοκινητικό και το αναπνευστικό κέντρο στον προμήκη μυελό, τα οποία ρυθμίζουν την κυκλοφορία και την αναπνοή.